Koude Oorlog
Het wachtwoord van de meeste links op deze site is mijn lokaalnummer.
Tekst 1. Tekst 2. Let op! We gebruiken voor dit onderwerp twee teksten.
Opdracht 1
A. We beginnen eerst met een introductie. Bekijk het filmpje door op het kaartje te klikken.
B. Lees van tekst 2 (dus de aanvullende tekst) onderdeel A (pagina 1 t/m 6) en
beantwoord dan de onderstaande vragen.
1. Welke rol vervulden de atoomwapens in de Koude Oorlog? Gebruik in je antwoord M.A.D.
2. Welk argument kan je geven om de Koude Oorlog te beginnen in de periode 1917-1921?
3. Welke rol speelde de Conferentie van München bij de angst tussen West en Oost?
4. Welke rol speelde het niet-aanvalsverdrag tussen Hitler en Stalin hierbij?
5. Welke rol speelden Hiroshima en Nagasaki bij de angst tussen West en Oost?
6. Met welke organisatie werd geprobeerd de vrede veilig te stellen direct na de Tweede Wereldoorlog?
Antwoorden
opdracht 1
Opdracht 2
A. Lees nu van tekst 1 'Van koel naar koud' (pagina 67 t/m 69) en beantwoord de onderstaande vragen.
Zowel de Amerikanen als de Russen handelden vanuit een vijandbeeld dat ze van elkaar hadden.
1. Beschrijf het Amerikaanse vijandbeeld.
2. Tot welke Amerikaanse buitenlandse politiek leidde dat vijandbeeld? Leg deze politiek uit.
3. Hoe werd deze politiek zichtbaar in Europa?
4. Waarom gold deze politiek niet voor Oost-Europa?
5. Beschrijf het Russische vijandbeeld.
6. Tot welke Russische buitenlandse politiek leidde dat vijandbeeld? Leg deze politiek uit.
B. Bekijk nu de toespraak van Winston Churchill in maart 1946 in Fulton (Missouri, VS) > hier
Beantwoord de onderstaande vragen.
1. Wie was Winston Churchill?
2.. Schrijf in je eigen woord op waarvoor Churchill waarschuwt.
Om je te helpen staat hieronder de speech van Churchill.
Van Stettin aan de Oostzee tot Triëst aan de Adriatische Zee, is een ijzeren gordijn neergelaten dwars door het Europese continent. Achter die lijn liggen alle hoofdsteden van de oude staten van Centraal en Oost-Europa: Warschau, Berlijn, Praag, Wenen, Boedapest, Belgrado, Boekarest en Sofia. Al deze beroemde steden en de bevolkingen eromheen, liggen binnen de Russische sfeer en zijn alle in een of andere vorm onderworpen, niet alleen aan de Sovjet-Russische invloed, maar in grote en steeds grotere mate aan directe beheersing door Moskou. Alleen Athene, met zijn roemrijk verleden, kan vrij beslissen over zijn toekomst in verkiezingen onder Brits, Amerikaans en Frans toezicht. De door Rusland gedomineerde regering van Polen is aangemoedigd om enorme en ontoelaatbare inbreuken te maken op Duitsland, en massale verdrijving van miljoenen Duitsers op een afschuwelijke en ongekende schaal vinden nu plaats. De communistische partijen, die heel klein waren in deze oostelijke staten van Europa, zijn in aanzien en macht verheven in geen verhouding tot hun getal en trachten overal totalitaire macht te verkrijgen. Politie-regeringen hebben bijna overal de overhand, en tot dusver bestaat er, behalve in Tsjechoslowakije, geen ware democratie.
Opdracht 3
Lees de uitleg en bekijk de filmpjes over het Marshallplan > hier en beantwoord de onderstaande vragen.
Nederland profiteerde van de Marshallhulp, maar had er ook 'last' van.
a. Waaruit blijkt dat Nederland 'last' had van de Marshallhulp.
b. Geef een verklaring voor de Amerikaanse houding ten opzichte van Nederland.
Opdracht 4
A. Lees nu van tekst 1 'Duitsland verdeeld' (pagina 70 en 71) en beantwoord de onderstaande vragen.
a. Wat was de geallieerde controleraad en wat was haar taak?
b. Waarom was deze controleraad nodig?
c. Leg uit wat de blokkade van Berlijn inhield en waarom Stalin hiertoe overging (2 redenen).
d. Beschrijf de reactie van de Amerikanen op de blokkade en geef hiervoor een verklaring.
e. Waarom ging Stalin niet over tot een aanval op West-Berlijn?
B. Lees de uitleg en bekijk het filmpje over de Blokkade van Berlijn > hier
Opdracht 5
Lees nu van tekst 2 'B4 t/m B6' (pagina 5 en 6). Dit is gedeeltelijk een herhaling van opdracht 4 en 5,
aangevuld met enkele nieuwe zaken en beantwoord de onderstaande vragen .
a. De Trumanleer en het Marshallplan werden door de S.U. gezien als een agressieve politiek van de
Amerikanen. Leg uit waarom dat zo was.
b. Wat is de NAVO en wat is het Warschaupact?
c. Rond 1949 verschuift de grootste spanning van de K.O. van Europa naar Azië. Hoe komt dat?
Opdracht 6
A. Lees nu van tekst 1 'De Koreaanse oorlog' (pagina 71 t/m 73) en beantwoord de onderstaande vragen.
1. Beschrijf de situatie in Korea direct na de Tweede Wereldoorlog.
2. Verklaar de felheid van de Amerikanen om tot actie over te gaan (2 redenen).
3. Welke 2 fouten maakte Stalin die uiteindelijk een oorlog tot gevolg hadden?
B. Lees de uitleg, bekijk de filmpjes en maak de opdrachten > hier
Opdracht 7
Lees nu van tekst 2 B7 en B8. Maak van beiden de onderstaande vragen.
B7
1. In de tekst staat dat in 1953 de tijd gekomen leek dat er een verzachting in de Koude Oorlog zou
plaatsvinden. Noem hiervoor twee redenen.
2. Stalins opvolger begon met een politiek van destalinisatie. Wat hield dat in?
B8
3. In de DDR, Polen en Hongarije ging de bevolking na de dood van Stalin massaal de straat op.
Schrijf voor elk van deze drie landen apart op waarom de bevolking de straat op ging en wat het
resultaat hiervan was.
4. In deze landen hoopte de bevolking dat de Verenigde Staten hen op de een of andere manier zou
helpen. Toch deden de Amerikanen dat niet. Probeer hier eens een verklaring voor te geven.
Opdracht 8
Bekijk nu het filmpje over het U2-incident, hiernaast
Let op! Het filmpje is in het Engels en er is geen ondertiteling.
Leg nu uit waarover het U2-incident ging en waarom de Russen als
winnaar uit dit conflict kwamen.
Opdracht 9
A. Lees nu van tekst 2 B10 en bekijk het filmpje, hiernaast
Beantwoord nu de onderstaande vragen.
1. Wat was de belangrijkste reden voor de bouw van de Berlijnse muur?
2. Van wie was het idee om de Berlijnse muur te bouwen?
3. Waarmee vergeleek Willy Brandt, burgemeester van West-Berlijn,
Oost-Berlijn?
B. Bekijk nu de twee onderstaande spotprenten. Ze zijn beide gemaakt door
Fritz Behrendt, een (wereld)beroemd Nederlands politiek tekenaar.
Welke mening heeft Behrendt over de bouw van de Berlijnse muur?
Noem van elke spotprent twee beeldelementen waarmee hij dat duidelijk maakt.
Toelichting
De persoon links stelt Erich Honecker voor. Hij was in 1961 de leider van de DDR. Hij draagt het uniform van een Vopo
(= Volkspolizei), een grenswacht. Op de schaal die hij in zijn hand houdt ligt een rol prikkeldraad.
De persoon rechts stelt een inwoner van de DDR voor. Op tafel staat een doorgestreept menu. Hierop staat: vlees, boter, melk, fruit.
Toelichting
Voor het prikkeldraad, dat de grens voorstelt tussen Oost-en West-Berlijn, worden door metselaars (linksonder) verschillende muren gebouwd. Tussen de muren lopen grenswachten. De persoon in het zwart, omringt door grenswachten stelt Walter Ulbricht voor.
Achter het prikkeldraad staat Willy Brandt, burgemeester van West-Berlijn. Hij staat hand in hand met een gekroonde beer. De beer stond sinds de jaren dertig van de vorige eeuw op de stadsvlag van heel Berlijn.
C. 1. lees nu van tekst 1 Pokerspel om Cuba (pagina 73 en 74)
2. en van tekst 2 B11 de Cubacrisis
3. en bekijk het filmpje, hiernaast
4. Beschrijf nu kort het verloop van de Cubacrisis en besteed
aandacht aan de volgende onderwerpen:
- de hoofdpersonen
- de aanleiding tot de crisis
- het verloop van de crisis
- de afloop van de crisis
Opdracht 10
In de tijd van de opstand in Hongarije (1956), de start bouw van de Berlijnse muur (1961) en de Cuba-crisis was aan de andere kant van de wereld een ander conflict gaande: de Vietnamoorlog.
A. Bekijk eerst het filmpje over de Vietnamoorlog, hiernaast
B. Lees nu van tekst 1 Het Vietnam-drama (pagina 74 t/m 76) en van tekst 2 B12 de
Vietnamoorlog.
1. Leg uit waarom de Fransen bij het conflict in Vietnam betrokken waren.
2. Wat verstaan we onder de dominotheorie?
3. Vertel in het kort welke politiek de volgende Amerikaanse presidenten voerden
ten opzicht van Vietnam: - John F. Kennedy
- Lyndon B. Johnson
- Richard Nixon
4. Wat was de aanleiding voor de Amerikanen om Zuid-Vietnam militair te steunen?
5. Wat was de reden voor de Amerikanen om de steun aan Zuid-Vietnam te stoppen?
6. Waarom is de Vietnamoorlog voor veel Amerikanen, en zeker de soldaten die daar
hebben gevochten, een traumatisch onderwerp?
C. Bekijk nu de twee onderstaande spotprenten. De linker spotprent is weer gemaakt
door Fritz Behrendt. De spotprent rechts is gemaakt door Wim van Wieringen, ook
een Nederlands politiek tekenaar.
Een moeilijke vraag. Bepaal van elke tekenaar of hij vóór of tegen de oorlog in
Vietnam was. Gebruik een beeldelement om jouw keuze aan mij uit te leggen.
Toelichting
Je ziet de kaart van Azië. Het noorden ligt onderaan de kaart, het zuiden dus aan de bovenkant. Je ziet o.a. Vietnam, Laos, Cambodja, Thailand. De man links stelt de Volksrepubliek China voor. Op het mandje de vlag van dat land. In zijn rechterhand heeft hij een sikkel. Boeren gebruikten en gebruiken een sikkel om gewassen te oogsten.
Toelichting
Linksboven staat: de Vietnamoorlog en rechts staat: we komen er wel uit. De man stelt de Amerikaanse president Richard Nixon voor. De lijnen stellen prikkeldraad voor.
Opdracht 11
Lees nu van tekst 2 B13 t/m nummer 4 (Ontspanningsperiode ...)
Beantwoord nu de onderstaande vragen.
1. Waarom vielen de Russen in 1968 Tsjechoslowakije binnen?
2. Noem één overeenkomst en één verschil tussen de Hongaarse opstand en de Praagse Lente.
3. Bekijk de cartoon > hieronder
Leg uit welke mening de tekenaar Fritz Behrendt heeft over de gebeurtenissen in Tsjechoslowakije in
1968. Noem ook twee beeldelementen waaruit de mening van de tekenaar blijkt.
Toelichting
Op de bovenste tank staat een hakenkruis. In 1939 op weg naar Praag. Op de onderste tank staan de letters DDR. In 1968 op weg naar Praag.
De toevoeging in het Nederlands luidt: 'Op herhaling naar Praag.
Lees de tekst over de SALT-akkoorden > hier
4. Wat wordt met het woord' détente bedoeld'?
5. Waarom ontstond deze periode na de
Cubacrisis?
6. Bekijk de cartoon van Behrendt > hiernaast
Vond Behrendt SALT-II een succes? Verklaar je
antwoord met behulp van een beeldelement.
Toellichting
Jimmy Carter (links) en Leonid Brezjnev (rechts) houden het door hen ondertekende verdrag vast.
Op de raket achter Carter staat: kruisraket.
Op de raket achter Brezjnev staat: SS-20.
Opdracht 12
Lees nu van tekst 2 B13 (vanaf nr. 5) tot einde C1.
Beantwoord nu de onderstaande vragen.
1. Begin jaren '80 nam de wapenwedloop weer toe. Noem hiervan 2 voorbeelden.
2. In 1985 startte Michael Gorbatsjov zijn politiek van Glasnost en Perestrojka.
Leg uit wat deze politiek inhield en waarom Gorbatsjov hiertoe overging.
3. Stel, je vergelijkt Gorbatsjovs binnenlandse politiek met die van Stalin, Chroesjtsjov en Brezjnev.
Wat zouden zij van deze politiek hebben gevonden? Verklaar je antwoord.
4. Stel, je vergelijkt Gorbatsjovs buitenlandse politiek met die van Stalin, Chroesjtsjov en Brezjnev
Wat zouden zij van deze politiek hebben gevonden? Verklaar je antwoord.
5. Bekijk nu de cartoons over de politiek van Gorbatsjov. De cartoon links is van Behrendt, de
cartoon rechts van Cummings.
Leg uit, met behulp van een beeldelement, hoe de tekenaars over Gorbatsjovs politiek denken.
Bespreek beide cartoons apart!
Cartoon 1 Cartoon 2
Toelichting
De man draagt een vlag met daarop de woorden Glasnost en Perestrojka. Hij staat bovenop een beeld van Stalin. Rechtsonder is ook een portret van Lenin zichtbaar. Links zie je een wachttoren met daarop het woord Goelag en daarnaast bordjes met onder andere daarop de woorden: Kronstad 1921, Boedapest 1956, Praag 1968, Afghanistan, Berlijn 1953.
Toelichting
Op de troon zit een man met achter zich een vlag waarop staat: 'de grote libreale tsaar'. Op de vlag staat ook de 'hamer en sikkel', dat is het symbool waarmee de arbeiders en de boeren worden aangeduid. Op de verhoging van zijn troon staan de woorden 'Glasnost en Perestrojka.
De figuren rechts stellen Armenië en Estland voor, twee deelrepublieken van de Sovjetunie. Ze eisen vrijheid.
Onderaan de afbeelding staat de tekst: 'Het is angstaanjagend - de lijfeigenen geloven wat ik zeg'.
Opdracht 13
Lees nu van tekst 2 onderdeel C2.
Aan het begin van de jaren '80 leek de relatie tussen de VS en de Sovjetunie stabiel te zijn. Ondanks het tekenen van SALT-I en II ging de wapenwedloop gewoon door. De 'Balance of terror' (betekenis > hier) weerhield de beide landen ervan om die kernwapens te gebruiken. Echter, de Sovjetunie ontwikkelde de
SS-20, een op een vrachtauto gemonteerde kernraket, die verplaatsbaar was en dus moeilijk door de Amerikanen kon worden ontdekt. Nadat de Russen dreigden tot plaatsing van deze raketten over te gaan, dreigde de NAVO met een tegenreactie te komen, namelijk het plaatsen van de Pershing-I, een kernraket voor de korte afstand. Met de komst van Ronald Reagan als nieuwe president van de VS, ging het er nog heftiger aan toe. Reagan noemde de Sovjetunie zelfs 'het rijk van de duivel'. In 1983 kondigde hij zijn SDI-programma aan dat door de gewone Amerikanen Starwars werd genoemd, naar de gelijknamige bioscoopfilms uit die tijd. Dat wapengekletter leidde, ook in Nederland, tot grote demonstraties tegen de wapenwedloop.
Over deze periode en de tijd tot 1991, gaat de onderstaande opdracht.
Stel,
Je bent geboren in 1962 en je kan je de gebeurtenissen uit die jaren '80 en '90 nog herinneren als de dag van gisteren. Jouw ouders waren anti-communistisch en vonden dat het bezit van kernwapens de enige manier was om een Russische aanval te voorkomen. Jij dacht daar heel anders over. Je deed zelfs mee aan de demonstraties tegen de komst van de kruisraketten in Den Haag en Amsterdam.
In die tijd hield je ook een fotoboek bij, waarin je de belangrijkste gebeurtenissen vastlegde. Toen je onlangs dat fotoboek nog eens wilde inkijken, bleken nogal wat foto's te zijn gescheurd of verdwenen. Alleen de tekst die je erbij had geschreven was nog te lezen. Je besloot dat fotoboek opnieuw en iets uitgebreider te maken.
Wat moet je doen?
Maak dat fotoboek.
Hoe?
Hieronder staan de teksten die nog leesbaar waren en daar zoek je goede foto's bij. Samen moeten ze een goed beeld geven van de belangrijkste gebeurtenissen in die tijd.
Omdat het fotoboek uiteen was gevallen en de pagina's door elkaar lagen, staan de teksten niet in een chronologische volgorde. Je zal dus zelf moeten opzoeken wanneer deze gebeurtenissen plaatsvonden!
Wat zijn de teksten die nog leesbaar waren?
* De Brandenburger Tor in Berlijn ging voor het eerst sinds vele jaren weer open.
* In Den Haag vond een grote vredesdemonstratie plaats.
* Gorbatsjov woonde het 40-jarige bestaan van de DDR bij. Het volk riep: 'Gorby, Gorby...'.
* Ronald Reagan kwam met zijn SDI.
* In de Sovjetunie pleegde de KGB een staatsgreep, maar die mislukte.
* Met speciale treinen vertrokken Oost-Duitse vluchtelingen vanuit Praag naar de BRD.
* In Leipzig vonden week na week grote demonstraties plaats.
* De 'Tear down this wall-toespraak van Reagan in West-Berlijn.
* Hongarije opent de grens met Oostenrijk en daarmee het IJzeren Gordijn.
* In Amsterdam vond een grote vredesdemonstratie plaats.
* Gorbatsjov maakte in een toespraak bekend dat hij als president van de Sovjetunie zou aftreden.
* Günther Schabowski maakte bekend dat de grens tussen Oost- en West-Berlijn open zou zijn.
* De Sovjet-republieken Estland, Letland en Litouwen werden weer onafhankelijke staten.
* Het NAVO-dubbelbesluit werd bekend gemaakt.
* In Tsjechoslowakije brak de 'fluwelen revolutie' uit.
* Reagan en Gorbatsjov ondertekenden het INF-verdrag.
bonuspunten: twee van de acht fotopagina's gaan over momenten uit die tijd die je zelf hebt toegevoegd!
* .........
* .........
Praktisch
- Je maakt dat fotoboek in word of pages.
- Lettertype arial, puntgrootte 12, regelafstand 1.0 (enkel)
- Jouw fotoboek heeft een voorblad.
- Elke volgende pagina bevat één gebeurtenis, dus met foto en uitgebreidere toelichting.
- Jouw fotoboek bestaat dus uit 8 pagina's met foto's en gebeurtenissen.
- Je schrijft een reflectie. Hierin schrijf je bijvoorbeeld op wat goed ging, wat tegenviel, of je deze opdracht op dezelfde manier zou aanpakken of juist niet en waarom.
- Je levert de opdracht op de gebruikelijke manier in.
Beoordeling
- de lay out, dus hoe ziet jouw fotoboek eruit 15p
- de keuze van de foto's bij het onderschrift 20p
- de toelichting bij elke foto en gebeurtenis 55p
- een reflectie 10p
100p
Voorbeeld> hier
1945 Conferentie van Jalta
Conferentie van Potsdam
1946 Fultonspeech door Winston Churchill >>>
1947 Trumandoctrine / containmentpolitiek
Marshallplan >>>
1948/1949 Blokkade van Berlijn >>>
1949 Volksrepubliek China olv Mau Zedong
Sovjetunie heeft een atoombom
Oprichting van de Verenigde Naties (VN)
Oprichting van de BRD en DDR
Oprichting van de NAVO
1950/1953 Koreaanse Oorlog >>>
1953 Stalin sterft >>>
Chroesjtsjov volgt hem op
Arbeidersopstand in de DDR >>>
1955 BRD wordt lid van de NAVO
Oprichting van het Warschaupact
Start Vietnamoorlog
1956 Hongaarse opstand >>>
Chroesjtsjov - politiek van vreedzame coëxistentie
- destalinisatierede
1957 MAD (= Mutually Assured Destruction) > second strike
1961 Bouw van de Berlijnse muur
1962 Cubacrisis
1963 'Ich bin ein Berliner'-toespraak van Kennedy in Berlijn
1968 Praagse Lente
1969 Willy Brandt bondskanselier van de BRD
1972 Salt-I akkooord (= Strategic Arms Limitation Talks)
1979 Salt-II akkoord
1981 Ronald Reagan president van de VS
Sovjetunie plaatst SS-20 raketten
Navo-dubbelbesluit > plaatsing kruisraketten
1983 Reagan kondigt SDI (Star Wars) aan
1985 Gorbatsjov in de Sovjetunie aan de macht
Glasnost en Perestroika
1987 'Tear down this wall'-toespraak Reagan in West-Berlijn
1989 Val van de Berlijnse muur
1990 Eenwording BRD en DDR
1991 Sovjetunie valt uiteen